Źródło:
- https://www.facebook.com/MojHistorycznyBlogMHB
- http://mojhistorycznyblog.pl/
KARTKA Z KALENDARZA
10 listopada 1918 roku Komendant Józef Piłsudski po 16 miesiącach uwięzienia powrócił z Magdeburga do Warszawy. Dzień później, 11 listopada Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu.
Uwięzienie Józefa Piłsudskiego było następstwem tzw. kryzysu przysięgowego. Kiedy 5 listopada 1916 roku monarchowie Niemiec i Austro-Węgier wydali tzw. akt 5 listopada, zgodnie z którym zapowiadano utworzenie polskiego państwa, wiązało się to ze złożeniem przysięgi na wierność cesarzowi. Piłsudski i żołnierze Legionów Polskich nie chcieli się na to zgodzić, a Komendant Piłsudski nawoływał wręcz do bojkotu przysięgi.
Władze niemieckie wobec oporu Piłsudskiego zdecydowały się 22 lipca 1917 roku aresztować go wraz z Kazimierzem Sosnkowskim. Więziono ich najpierw w Gdańsku, potem w Spandau pod Berlinem, twierdzy Wessel nad Renem i wreszcie przewieziono do twierdzy w Magdeburgu, gdzie przebywali do 8 listopada 1918 roku, kiedy zostali uwolnieni przez Niemców.
Zdjęcia:
Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski przed kwaterą sztabu I brygady Legionóww dworze Juliana Zubrzyskiego w Grudzynach, Data wydarzenia: 1915-03, Sygnatura: 22-129, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;
Józef Piłsudski, Kazimierz Sosnkowski i oficer armii niemieckiej Schlossmann w czasie spaceru na terenie twierdzy w Magdeburgu, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 1-H-226;
Józef Piłsudski, dowódca I Brygady Legionów – fotografia pozowana, Data wydarzenia: 1914, Autor: Munz Marek, Sygnatura: 1-H-102, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.
*************
11 listopada 1918 roku w Compiegne pod Paryżem został podpisany rozejm, który formalnie nie tylko kończył działania wojenne, ale oznaczał również klęskę Państw Centralnych, a w szczególności Cesarstwa Niemieckiego.
Wynik I wojny światowej miał ogromny wpływ na mapę polityczną prawie całej Europy. Rozpadły się Austro-Węgry i carska Rosja, zaś w Niemczech wybuchła rewolucja, a na gruzach pokonanych państw zaczęły powstawać nowe kraje między innymi: Polska, Czechosłowacja, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Finlandia, Litwa, Łotwa czy Estonia.
W Polsce 11 listopada 1918 Rada Regencyjna przekazała uwolnionemu z twierdzy magdeburskiej Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową i naczelne dowództwo podległych jej wojsk polskich, zaś 14 listopada 1918 roku Rada Regencyjna rozwiązała się, przekazując całą władzę nad tworzącym się państwem Józefowi Piłsudskiemu.
Po 123 latach niewoli Polska odzyskiwała niepodległość, w obronie której przyszło jednak walczyć naszemu narodowi w kolejnych latach. Powstanie wielkopolskie, wojna polsko – bolszewicka, powstania śląskie, walki z Ukraińcami o Lwów, spór polsko – czeski i polsko – litewski. To wydarzenia, jakie wpłynęły na ostateczne ustalenie granic II Rzeczypospolitej Polskiej. Ciekawostką jest fakt, że mimo iż 11 listopada w okresie międzywojennym był obchodzony przez władze państwowe, to dopiero ustawą z 23 kwietnia 1937 roku uznano oficjalnie 11 listopada za Święto Niepodległości. W przytoczonej ustawie czytamy między innymi:
„Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości”.
Zdjęcia:
Pomnik Ferdinanda Focha w Compiegne we Francji, Data wydarzenia: 1939, Sygnatura: 1-E-5175, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;
Delegacja aliantów przed wagonem sztabowym, w którym Niemcy podpisali akt kapitulacji /oryginalny podpis pod zdjęciem NAC/. Widoczni: marszałek Ferdinand Foch (“1”), admirał sir R. Wemyss (“2”), generał Maxime Weygand (“3”), kontradmirał G. Hope (“4”), kapitan Marriott (“5″j), generał Desticker (“6”), kapitan de Mierry (“7”), Riedinger (“8”), Laperche (“9”), źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Sygnatura: 1-M-1-2;
Podpisanie zawieszenia broni między Niemcami a Ententą w Compiegne – Posiedzenie przedstawicieli państw-sygnatariuszy w sprawie rozejmu, Data wydarzenia: 1918-11-10, Sygnatura: 1-M-1-1, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.
*************
14 listopada 1918 roku Rada Regencyjna rozwiązała się i przekazała pełnię władzy państwowej Józefowi Piłsudskiemu.
Piłsudski do kraju powrócił z więzienia w Magdeburgu 10 listopada, a już 11 listopada z rąk Rady Regencyjnej otrzymał władzę wojskową i naczelne dowództwo nad wojskiem polskim.
„Stan przejściowy podziału zwierzchniej władzy państwowej, ustanowiony odezwą z dnia 11 listopada 1918 roku, nie może trwać bez szkody dla powstającego Państwa Polskiego.
Władza ta powinna być jednolita.
Wobec tego, kierując się dobrem Ojczyzny, postanawiamy Radę Regencyjną rozwiązać, a od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu”
Józef Piłsudski 16 listopada 1918 roku wystosował do prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz rządów: brytyjskiego, francuskiego, włoskiego, niemieckiego i japońskiego, jak również do rządów wszystkich państw wojujących i neutralnych telegram, w którym poinformował o istnieniu niepodległego Państwa Polskiego, zaś 18 listopada powołany został pierwszy rząd II Rzeczpospolitej, a na jego czele stanął rekomendowany przez Piłsudskiego – Jędrzej Moraczewski.
Zdjęcia:
Józef Piłsudski. Fotografia portretowa, sygnatura: 1-A-2, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;
Józef Piłsudski rozmawia z generałem Edwardem Śmigłym-Rydzem, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 1920 rok, sygnatura: 1-H-389;
Józef Piłsudski, naczelnik państwa – fotografia portretowa z profilu, Data wydarzenia: 1918 – 1922, Sygnatura: 22-4-3, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.
*************
15 listopada 1920 roku zostało proklamowane Wolne Miasto Gdańsk, nowa jednostka terytorialno-administracyjna na mapie Europy.
Wolne Miasto Gdańsk o powierzchni około 1893 km2 i ponad 350 tys. ludności miało własną konstytucję, władzą zwierzchnią był sejm (Volkstag), zaś wykonawczą senat.
O polskie interesy dbał w Gdańsku Komisarz Generalny Rzeczpospolitej, a Liga Narodów miała być gwarantem ustroju politycznego, terytorium i konstytucji Wolnego Miasta Gdańska oraz organem rozstrzygającym spory między Gdańskiem a Polską.
Gdańsk znajdował się w obszarze celnym Rzeczpospolitej. Polska miała też prawo prowadzić politykę międzynarodową w imieniu Wolnego Miasta Gdańska, co zwłaszcza w latach trzydziestych XX wieku napotykało na opór władz miasta nastawionych proniemiecko.
Wolne Miasto Gdańsk zostało również wykorzystane propagandowo przez Hitlera, jako jeden z pretekstów do niemieckiej napaści na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej.
Zdjęcia:
Hindenburg über Danzig, sterowiec Hindenburg nad Gdańskiem, pocztówka z 1936 roku, wydawca: A.S.K, sygnatura: DŻS XII 8b/p.4/27, źródło: Bibioteka Narodowa, domena publiczna;
Posterunek Straży Granicznej w Kolibkach (granica Polski i Wolnego Miasta Gdańska), Data wydarzenia: 1927-03, Sygnatura: 1-G-6423-2, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;
Posterunek Straży Granicznej w Kolibkach (granica Polski i Wolnego Miasta Gdańska), Data wydarzenia: 1927-03, Sygnatura: 1-G-6423-1, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;
Wolne Miasto Gdańsk – Panorama Głównego Miasta z Kościołem Mariackim na pierwszym planie, data wydarzenia: 1910 – 1939, sygnatura: 1-E-6171, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.
*********
16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski wystosował do prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz rządów: brytyjskiego, francuskiego, włoskiego, niemieckiego i japońskiego, jak również do rządów wszystkich państw wojujących i neutralnych telegram, w którym poinformował o istnieniu niepodległego Państwa Polskiego.
Warto dodać, że 17 listopada Tytus Filipowicz zwrócił się do ministrów spraw zagranicznych Francji, Włoch, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Japonii oraz Portugalii z propozycją wymiany przedstawicieli dyplomatycznych. W ten sposób zapoczątkowane zostały starania o nawiązanie stosunków dyplomatycznych głównie z mocarstwami, które wygrały I wojnę światową. Dzięki tym zabiegom polska delegacja została zaproszona 15 stycznia 1919 roku na konferencję pokojową w Paryżu, podczas której omawiano sprawy związane z zakończeniem I wojny światowej i nowym układem politycznym w Europie.
Treść depeszy – źródło: strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej:
Do pana prezydenta Stanów Zjednoczonych,
Do Królewskiego rządu angielskiego,
Do rządu Rzeczypospolitej francuskiej,
Do Królewskiego rządu włoskiego,
Do Cesarskiego rządu japońskiego,
Do rządu Rzeczypospolitej niemieckiej
i do rządów wszystkich państw wojujących i neutralnych.
Jako wódz naczelny armji polskiej, pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie państwa polskiego niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski.
Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swym losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły wskutek świetnych zwycięstw armii sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym.
Państwo polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój, zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Opierając się na armji polskiej pod moją komendą, mam nadzieję, że odtąd żadna armia obca nie wkroczy do Polski, nim nie wyrazimy w tej sprawie formalnej woli naszej. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia polskiej Rzeczypospolitej odrodzonej i niepodległej.
Wódz naczelny
[Józef] Piłsudski
Za ministra spraw zewnętrznych
[Tytus] Filipowicz
Warszawa, 16/XI 1918
Zdjęcia:
Józef Piłsudski, naczelnik państwa – fotografia portretowa, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 22-4-1;
Józef Piłsudski. Fotografia portretowa, sygnatura: 1-A-2, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;
Józef Piłsudski, naczelnik państwa – fotografia portretowa z profilu, Data wydarzenia: 1918 – 1922, Sygnatura: 22-4-3, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.
**************
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz