Jak powstawał pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego w Golubiu-Dobrzyniu.
Powiedział ktoś: "Każdy naród żyje w swoich pomnikach..." Pomniki w naszej Ojczyźnie wznoszą się ku upamiętnieniu wielkich Polaków i przywódców narodowych, którzy w życiu narodu odegrali pozytywną rolę. Wznoszą się one na cześć ważnych wydarzeń; bitew i zwycięstw historycznych. Wreszcie naród wznosi je w hołdzie swoim bohaterom, którzy w obronie Ojczyzny oddali swoje życie... Szczególnie tymi ostatnimi pomnikami znaczona jest polska ziemia, bowiem na przestrzeni dziejów naszego narodu było wiele burzliwych wydarzeń: wojen, najazdów, zaborów i okupacji. Zawsze byliśmy atakowani od wschodu i zachodu. Zawsze w tych wojnach obronnych i wyzwoleńczych lała się polska krew; ginęli nasi przodkowie. W 1990 roku, w sierpniu, mogliśmy wreszcie w wolnej Rzeczypospolitej Polskiej obchodzić uroczyście 70. rocznicę wojny polsko-sowieckiej z 1920 roku. W okresie Polski Ludowej, ta karta naszej historii była zapomniana, wręcz wymazana lub przedstawiana kłamliwie. Wiemy ze środków przekazu, że z okazji tej rocznicy, tzw. "Cudu nad Wisłą", w całym kraju, w bieżącym roku, zostało odbudowanych wiele pomników i tablic poświęconych właśnie pamięci bohaterów 1920 roku. W Dobrzyniu n/Drwęcą stał podobny pomnik. Wzniesiono go w 1930 roku dla uczczenia pamięci ochotników z Dobrzynia n/Drwęcą, którzy w tej wojnie obronnej polegli. Tym pomnikiem złożono też hołd Naczelnikowi Państwa Polskiego - Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu. O tym monumencie tak pisze w monografii o Dobrzyniu n/Drwęcą ks. kan. Ignacy Charszewski, proboszcz dobrzyński: "...w pobliżu mostu, stoi główny z trzech domów szkoły powszechnej. Jest to dom po dawnej komorze celnej rosyjskiej. Przed nim stoi pomnik marszałka Piłsudskiego w kształcie czwororamiennego ostrosłupa, uwieńczonego kulą z popiersiem na przedniej ścianie. Ponieważ majstrowie, którzy go stawiali, częściowo nie zostali zapłaceni, przeto żartownisie nazwali go "Marszałkiem niezapłaconym". Zwykle spod tego pomnika zaczynają się wymarsze miejscowych organizacji społecznych - polskich i żydowskich oraz naturalnie i szkoły - na rynek, skąd uczestnicy rozchodzą się na nabożeństwa galowe, bądź do kościoła, bądź do bożnicy."
Rola pomnika w mieście była znaczna. Poniżej wspomnianego medalionu z popiersiem Józefa Piłsudskiego była data 1930 oraz napis: „Pierwszemu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu, budowniczemu Polski odrodzonej w X rocznicę wyzwolenia Ojczyzny od napadu bolszewickiego.”
Poniżej tablica z brązu następującej treści:
"Padli na polu chwały odpierając od granic państwa polskiego pod wodzą naczelnika Józefa Piłsudskiego nawałę bolszewicką w 1920 roku.
Matuszewski Czesław
Mieszczyński Adam
Maksjański Bronisław
Rojewski Konstanty
Siciński Józef
Szymański Franciszek
Wawrowski Teofil"
Okupant niemiecki niszczył brutalnie dowody polskiej kultury, historii i chwały. Taki los spotkał i pomnik przed Szkołą "Czerwoną". Elementy metalowe zabrano na złom, a sam cokół zakopano na miejscu. W1986 roku, podczas prac ziemnych przy budowie trasy mostowej, cokół ten odkopano. Przeleżał w ziemi 47 lat. Podczas wydobycia dźwigiem pękł na dwie części. Okaleczony, przetransportowany został do Golubia i złożony na placu przyzamkowym.
Odbudowa pomnika możliwa była dopiero po przełomie politycznym w 1989 r. W 1991 r. Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika, powstały z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Golubsko-Dobrzyńskiej, przywrócił miastu tę historyczną pamiątkę. Pomnik wzniesiono z dobrowolnych wpłat miejscowych zakładów pracy. Przy jego budowie pracowali społecznie członkowie Komitetu: Andrzej Kaptajn, Jan Jagodziński, Edward Bartkowski, Janusz Przedpełski, Wiesław Pokornowski, przewodniczący Marian Hubert i Mirosław Gassen-Piekarski, który kierował pracą i osobiście montował granitowe elementy. Prace murarskie prowadził Adam Gurkowski. Płyty metalowe na inskrypcje przekazał nieodpłatnie "Fermbet", a jego pracownik, Józef Jagodziński, wygrawerował na nich napisy tej samej treści jakie istniały przed zburzeniem pomnika. Józef Figurski wykonał zbrojenie cokołu. Dominik Kępiński udostępnił warsztat i sprzęt do wykonania szalunku. Elementy granitowe, tj. krzyż i okładziną podstawy i gzymsu cokołu, przywiózł z Pilawy na Śląsku Mirosław Gassen-Piekarski. On też pozyskał w jednostce wojskowej w Grudziądzu działo - haubicę, które wojsko przekazało nieodpłatnie jako element uzupełniający otoczenie pomnika. Przed wojną cokół pomnika zwieńczony był betonową kulą, którą obecnie zastąpiono krzyżem wojskowym. Wcześniej podobiznę marszałka Piłsudskiego przedstawiał okrągły medalion z brązu. Obecnie jest to odlew płaskorzeźby popiersia, który zakupiono w Toruniu.
Pomnik po odbudowie stanął na Placu Tysiąclecia w Dobrzyniu. Nie mógł stanąć na dawnym miejscu przed "Czerwoną Szkołą", gdyż ze względu na przebieg nowej trasy mostowej, placyk przed gmachem uległ likwidacji. Akt erekcyjny pod pomnik został wmurowany po uroczystej mszy św. w kościele w Dobrzyniu, 11 listopada 1990 r. Jednak późnym wieczorem, tego dnia, akt ten wyjęto i do czasu budowy pomnika przechowywano go w mieszkaniu Mariana Huberta w obawie przed zniszczeniem, gdyż odbudowie pomnika towarzyszyła niechęć wielu mieszkańców, zwolenników komunistycznego systemu. Uroczystość odsłonięcia i poświęcenia pomnika odbyła się 3 maja 1991 r. w 200. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Uświetniła ją kompania honorowa Wojska Polskiego, orkiestra strażacka z Nowogrodu i miejscowy chór seniorów. Mszę św. polową przy pomniku celebrował proboszcz dobrzyński - ks. prał. Janusz Śniegocki. Koncelebrowali: proboszcz senior - ks. prał. Zenon Kawiecki i ks. wikariusz Andrzej Milewski. Główny celebrans dokonał poświęcenia pomnika i wygłosił patriotyczne kazanie. Na pamiątkę uroczystości, w darze ołtarza, ofiarowano kościołowi w Dobrzyniu czerwony ornat. Odsłonięcia pomnika dokonali żyjący wówczas członkowie rodzin poległych w 1920 r. dobrzynian: Aniela Ziółkowska z Rypina, córka Bronisława Maksjana, Antonina Ślęzak, córka Czesława Matuszewskiego, Stanisław Jakubowski zięć Józefa Sicińskiego oraz burmistrz miasta Henryk Kowalski i przewodniczący Komitetu Odbudowy Marian Hubert. On też wygłosił przemówienie końcowe. W uroczystości uczestniczył weteran wojny w 1920 r., legionista, Stanisław Lewandowski z Ruduska, gm. Zbójno.
5 sierpnia 2014 roku rozpoczął się remont pomnika z tablicami pamięci. Remont polegał między innymi na skuciu tynku na całości pomnika i obłożeniu go płytami granitowymi oraz oczyszczeniu tablic pamiątkowych. Dodatkowo zerwany został stary beton przed obeliskiem i został wykonany nowy, na którym zostały ułożone płyty granitowe. Jest również wykonany nowy postument pod działem.
15 sierpnia 2014 roku w Święto Wojska Polskiego delegacja Miasta Golubia-Dobrzynia złożona z Burmistrza Miasta Romana Tasarza oraz Zastępcy Burmistrza Izabeli Lewandowskiej uczciła pamięć ofiar Bitwy Warszawskiej, składając symboliczną wiązankę kwiatów po raz pierwszy przy odnowionym pomniku. Kwiaty pod pomnikiem złożyli także przedstawiciele Komitetu Budowy Pomnika: Jan Jagodziński, Andrzej Kaptajn, Janusz Przedpełski, Edward Bartkowski oraz Jerzy Nowakowski przedstawiciel Związku Piłsudczyków Rzeczpospolitej Polskiej Towarzystwo Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego z Gdyni.
15 sierpnia 2014 - od lewej: Izabela Lewandowska –Zastępca Burmistrza Golubia-Dobrzynia, Roman Tasarz – Burmistrz Golubia-Dobrzynia, Andrzej Kaptajn, Edward Bartkowski, Jan Jagodziński, ---, Jerzy Nowakowski - Kmdr.por. w st.spocz., Janusz Przedpełski.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz