1918

 

Źródło:

•      https://www.facebook.com/MojHistorycznyBlogMHB
•      http://mojhistorycznyblog.pl/

KARTKA Z KALENDARZA

10 listopada 1918 roku Komendant Józef Piłsudski po 16 miesiącach uwięzienia powrócił z Magdeburga do Warszawy. Dzień później, 11 listopada Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu.

Uwięzienie Józefa Piłsudskiego było następstwem tzw. kryzysu przysięgowego. Kiedy 5 listopada 1916 roku monarchowie Niemiec i Austro-Węgier wydali tzw. akt 5 listopada, zgodnie z którym zapowiadano utworzenie polskiego państwa, wiązało się to ze złożeniem przysięgi na wierność cesarzowi. Piłsudski i żołnierze Legionów Polskich nie chcieli się na to zgodzić, a Komendant Piłsudski nawoływał wręcz do bojkotu przysięgi.

Władze niemieckie wobec oporu Piłsudskiego zdecydowały się 22 lipca 1917 roku aresztować go wraz z Kazimierzem Sosnkowskim. Więziono ich najpierw w Gdańsku, potem w Spandau pod Berlinem, twierdzy Wessel nad Renem i wreszcie przewieziono do twierdzy w Magdeburgu, gdzie przebywali do 8 listopada 1918 roku, kiedy zostali uwolnieni przez Niemców.

Zdjęcia:

Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski przed kwaterą sztabu I brygady Legionóww dworze Juliana Zubrzyskiego w Grudzynach, Data wydarzenia: 1915-03, Sygnatura: 22-129, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;

Józef Piłsudski, Kazimierz Sosnkowski i oficer armii niemieckiej Schlossmann w czasie spaceru na terenie twierdzy w Magdeburgu, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 1-H-226;

Józef Piłsudski, dowódca I Brygady Legionów – fotografia pozowana, Data wydarzenia: 1914, Autor: Munz Marek, Sygnatura: 1-H-102, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.

*************

11 listopada 1918 roku w Compiegne pod Paryżem został podpisany rozejm, który formalnie nie tylko kończył działania wojenne, ale oznaczał również klęskę Państw Centralnych, a w szczególności Cesarstwa Niemieckiego.

Wynik I wojny światowej miał ogromny wpływ na mapę polityczną prawie całej Europy. Rozpadły się Austro-Węgry i carska Rosja, zaś w Niemczech wybuchła rewolucja, a na gruzach pokonanych państw zaczęły powstawać nowe kraje między innymi: Polska, Czechosłowacja, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Finlandia, Litwa, Łotwa czy Estonia.

W Polsce 11 listopada 1918 Rada Regencyjna przekazała uwolnionemu z twierdzy magdeburskiej Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową i naczelne dowództwo podległych jej wojsk polskich, zaś 14 listopada 1918 roku Rada Regencyjna rozwiązała się, przekazując całą władzę nad tworzącym się państwem Józefowi Piłsudskiemu.

Po 123 latach niewoli Polska odzyskiwała niepodległość, w obronie której przyszło jednak walczyć naszemu narodowi w kolejnych latach. Powstanie wielkopolskie, wojna polsko – bolszewicka, powstania śląskie, walki z Ukraińcami o Lwów, spór polsko – czeski i polsko – litewski. To wydarzenia, jakie wpłynęły na ostateczne ustalenie granic II Rzeczypospolitej Polskiej. Ciekawostką jest fakt, że mimo iż 11 listopada w okresie międzywojennym był obchodzony przez władze państwowe, to dopiero ustawą z 23 kwietnia 1937 roku uznano oficjalnie 11 listopada za Święto Niepodległości. W przytoczonej ustawie czytamy między innymi:

„Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości”.

Zdjęcia:

Pomnik Ferdinanda Focha w Compiegne we Francji, Data wydarzenia: 1939, Sygnatura: 1-E-5175, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;

Delegacja aliantów przed wagonem sztabowym, w którym Niemcy podpisali akt kapitulacji /oryginalny podpis pod zdjęciem NAC/. Widoczni: marszałek Ferdinand Foch (“1”), admirał sir R. Wemyss (“2”), generał Maxime Weygand (“3”), kontradmirał G. Hope (“4”), kapitan Marriott (“5″j), generał Desticker (“6”), kapitan de Mierry (“7”), Riedinger (“8”), Laperche (“9”), źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Sygnatura: 1-M-1-2;

Podpisanie zawieszenia broni między Niemcami a Ententą w Compiegne – Posiedzenie przedstawicieli państw-sygnatariuszy w sprawie rozejmu, Data wydarzenia: 1918-11-10, Sygnatura: 1-M-1-1, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.

*************

14 listopada 1918 roku Rada Regencyjna rozwiązała się i przekazała pełnię władzy państwowej Józefowi Piłsudskiemu.

Piłsudski do kraju powrócił z więzienia w Magdeburgu 10 listopada, a już 11 listopada z rąk Rady Regencyjnej otrzymał władzę wojskową i naczelne dowództwo nad wojskiem polskim.

Rada Regencyjna wydała 14 listopada Orędzie w przedmiocie rozwiązania Rady Regencyjnej i przekazania Najwyższej Władzy Państwowej naczelnemu dowódcy wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu, w którym czytamy:

„Stan przejściowy podziału zwierzchniej władzy państwowej, ustanowiony odezwą z dnia 11 listopada 1918 roku, nie może trwać bez szkody dla powstającego Państwa Polskiego.

Władza ta powinna być jednolita.

Wobec tego, kierując się dobrem Ojczyzny, postanawiamy Radę Regencyjną rozwiązać, a od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu”

Józef Piłsudski 16 listopada 1918 roku wystosował do prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz rządów: brytyjskiego, francuskiego, włoskiego, niemieckiego i japońskiego, jak również do rządów wszystkich państw wojujących i neutralnych telegram, w którym poinformował o istnieniu niepodległego Państwa Polskiego, zaś 18 listopada powołany został pierwszy rząd II Rzeczpospolitej, a na jego czele stanął rekomendowany przez Piłsudskiego – Jędrzej Moraczewski.

Zdjęcia:

Józef Piłsudski. Fotografia portretowa, sygnatura: 1-A-2, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;

Józef Piłsudski rozmawia z generałem Edwardem Śmigłym-Rydzem, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, data wydarzenia: 1920 rok, sygnatura: 1-H-389;

Józef Piłsudski, naczelnik państwa – fotografia portretowa z profilu, Data wydarzenia: 1918 – 1922, Sygnatura: 22-4-3, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.

*************

15 listopada 1920 roku zostało proklamowane Wolne Miasto Gdańsk, nowa jednostka terytorialno-administracyjna na mapie Europy.

Wolne Miasto Gdańsk o powierzchni około 1893 km2 i ponad 350 tys. ludności miało własną konstytucję, władzą zwierzchnią był sejm (Volkstag), zaś wykonawczą senat.

Obszar Wolnego Miasta Gdańska był zarządzany przez Wysokiego Komisarza Ligii Narodów i jednoizbowy Senat. Mimo że WMG nie było państwem w rozumieniu prawa, posiadała jednak własną flagę, godło i hymn.

O polskie interesy dbał w Gdańsku Komisarz Generalny Rzeczpospolitej, a Liga Narodów miała być gwarantem ustroju politycznego, terytorium i konstytucji Wolnego Miasta Gdańska oraz organem rozstrzygającym spory między Gdańskiem a Polską.

Gdańsk znajdował się w obszarze celnym Rzeczpospolitej. Polska miała też prawo prowadzić politykę międzynarodową w imieniu Wolnego Miasta Gdańska, co zwłaszcza w latach trzydziestych XX wieku napotykało na opór władz miasta nastawionych proniemiecko.

Wolne Miasto Gdańsk zostało również wykorzystane propagandowo przez Hitlera, jako jeden z pretekstów do niemieckiej napaści na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej.

Zdjęcia:

Hindenburg über Danzig, sterowiec Hindenburg nad Gdańskiem, pocztówka z 1936 roku, wydawca: A.S.K, sygnatura: DŻS XII 8b/p.4/27, źródło: Bibioteka Narodowa, domena publiczna;

Posterunek Straży Granicznej w Kolibkach (granica Polski i Wolnego Miasta Gdańska), Data wydarzenia: 1927-03, Sygnatura: 1-G-6423-2, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;

Posterunek Straży Granicznej w Kolibkach (granica Polski i Wolnego Miasta Gdańska), Data wydarzenia: 1927-03, Sygnatura: 1-G-6423-1, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;

Wolne Miasto Gdańsk – Panorama Głównego Miasta z Kościołem Mariackim na pierwszym planie, data wydarzenia: 1910 – 1939, sygnatura: 1-E-6171, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.

*********

16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski wystosował do prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz rządów: brytyjskiego, francuskiego, włoskiego, niemieckiego i japońskiego, jak również do rządów wszystkich państw wojujących i neutralnych telegram, w którym poinformował o istnieniu niepodległego Państwa Polskiego.

Warto dodać, że 17 listopada Tytus Filipowicz zwrócił się do ministrów spraw zagranicznych Francji, Włoch, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Japonii oraz Portugalii z propozycją wymiany przedstawicieli dyplomatycznych. W ten sposób zapoczątkowane zostały starania o nawiązanie stosunków dyplomatycznych głównie z mocarstwami, które wygrały I wojnę światową. Dzięki tym zabiegom polska delegacja została zaproszona 15 stycznia 1919 roku na konferencję pokojową w Paryżu, podczas której omawiano sprawy związane z zakończeniem I wojny światowej i nowym układem politycznym w Europie.

Treść depeszy – źródło: strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej:

Do pana prezydenta Stanów Zjednoczonych,

Do Królewskiego rządu angielskiego,

Do rządu Rzeczypospolitej francuskiej,

Do Królewskiego rządu włoskiego,

Do Cesarskiego rządu japońskiego,

Do rządu Rzeczypospolitej niemieckiej

i do rządów wszystkich państw wojujących i neutralnych.

Jako wódz naczelny armji polskiej, pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie państwa polskiego niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski.

Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swym losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły wskutek świetnych zwycięstw armii sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym.

Państwo polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój, zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Opierając się na armji polskiej pod moją komendą, mam nadzieję, że odtąd żadna armia obca nie wkroczy do Polski, nim nie wyrazimy w tej sprawie formalnej woli naszej. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia polskiej Rzeczypospolitej odrodzonej i niepodległej.

Wódz naczelny

[Józef] Piłsudski

Za ministra spraw zewnętrznych

[Tytus] Filipowicz

Warszawa, 16/XI 1918

Zdjęcia:

Józef Piłsudski, naczelnik państwa – fotografia portretowa, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 22-4-1;

Józef Piłsudski. Fotografia portretowa, sygnatura: 1-A-2, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna;

Józef Piłsudski, naczelnik państwa – fotografia portretowa z profilu, Data wydarzenia: 1918 – 1922, Sygnatura: 22-4-3, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.

**************

Murale van Gogha we wsi Brzózki

Brzózki – malownicza wieś w gminie Szubin

Pierwszy mural „Gwieździsta noc” powstał w 2016 roku. Dzisiaj w Brzózkach możemy zobaczyć 9 murali przy czym każdy z nich nawiązuje do twórczości Vincentego van Gogha. Co ciekawe nie znajdziemy tutaj muralu z najbardziej rozpoznawalnym obrazem malarza, czyli Słonecznikami. Za to słoneczniki są na każdym kroku co tylko dopełnia i nadaje niesamowity klimat wsi.

Całą inicjatywę zawdzięczamy Stowarzyszeniu Rozwoju Wsi Brzózki. Ich działania dążą do tego by o Brzózkach usłyszało jak najwięcej osób a tym samym by zwiedzało je coraz więcej turystów.

Papowo Biskupie

 

Zamek w Papowie Biskupim

 w powiecie chełmińskim, w województwie kujawsko-pomorskim

 

 Żródło: https://zamkiobronne.pl/zamek/papowo-biskupie/

                Na niewielkim sztucznie podwyższonym wzniesieniu położonym na skraju wsi znajdują się ruiny krzyżackiego zamku. Początkowo Papowo należało do biskupów płockich a od roku 1222 do misyjnego biskupa pruskiego Chrystiana. W roku 1231 wieś przechodzi w ręce Zakonu Krzyżackiego. Po umocnieniu się władzy Zakonu na nowo przejętych terenach w drugiej połowie XIII Papowo staje się siedzibą komtura. Pierwsza wzmianka o komturii pochodzi z roku 1287.

                Około roku 1280 przystąpiono do budowy zamku który zakończono w roku 1300. Był on jednym z pierwszych zamków-klasztorów na terenie państwa krzyżackiego. Składał się z zamku właściwego do którego od północy i wschodu przylegało podzamcze. Zamek właściwy była to czteroskrzydłowa budowla wzniesiona na planie kwadratu o boku 40 metrów. Posiadał wewnętrzny niewielki dziedziniec otoczony dwukondygnacyjnymi drewnianymi krużgankami.
                Do budowy zamku w Papowie użyto głównie głazów narzutowych. Jedynie sklepienia oraz otwory okienne wykonano z cegły. Na podstawie zachowanych pozostałości murów uważa się że na narożnikach posiadał baszty obronne. Wjazd do zamku prowadził przez most nad fosą i umocnione przedbramie w skrzydle północnym. Oprócz bramy w skrzydle tym mieściła się jeszcze kaplica oraz kapitularz. Jak każdy zamek konwentualny również i ten posiadał refektarz w skrzydle wschodnim oraz sypialnie dla rycerzy zakonnych zwaną dormitorium w skrzydle zachodnim. Najbardziej okazałą częścią zamku było skrzydło południowe gdzie znajdowało się mieszkanie komtura. Zamek właściwy otoczony był niskim murem i fosą które oddzielały go od rozległego podzamcza. Również ono było bronione przez mury i szerokie fosy. Wjazd na teren podzamcza usytuowany był od strony zachodniej.
                Podczas wojny z Zakonem w roku 1410 zamek mimo swej obronności został na krótko zajęty przez wojska Władysława Jagiełły. Klęska Krzyżaków pod Grunwaldem spowodowała że około 1421 zlikwidowano mieszczące się w Papowie komturstwo a warownia stała się siedzibą wójta. W roku 1454 zamek ponownie został zajęty przez Polaków i odzyskany przez Krzyżaków dopiero po czterech latach. Nie pozostał jednak długo w ich rękach. Już w kilka miesięcy później wojska polskie pod dowództwem Piotra z Szamotuł szturmem zdobyły zamek który splądrowano i podpalono. Zgodnie z rozkazem królewskim warownia miała zostać zburzona co częściowo zostało dokonane. W roku 1466 na mocy II pokoju toruńskiego kończącego wojnę trzynastoletnią Papowo wraz z całą ziemią chełmińską zostało przyłączone do Polski.
                W roku 1505 król Aleksander Jagiellończyk przekazał mocno zniszczony zamek wraz z wsią na własność biskupom chełmińskim. W ich rękach Papowo znajdowała się do roku 1772. Wtedy to zostało im odebrane na mocy decyzji króla pruskiego Fryderyka Wielkiego. Od tego momentu zamek zaczął szybko popadać w ruinę.
                Do naszych czasów z dawnej krzyżackiej warowni pozostały jedynie relikty zamku właściwego. Najlepiej zachowane jest skrzydło północne mieszczącego niegdyś kaplicę i kapitularz. Ze skrzydeł wschodniego i zachodniego pozostały jedynie grube mury zewnętrzne natomiast ze skrzydła południowego zachowały się fragmenty murów przyziemia.

Lipienek

 

Zamek w Lipienku

krzyżacki zamek komturski, siedziba komturów ziemi chełmińskiej

Żródło: https://zamkiobronne.pl/zamek/lipieniek/

                Pozostałości dwuczłonowego zamku krzyżackiego w Lipienku zachowały się wśród mokradeł otaczających zanikające jezioro Zamkowe. Pierwsze wzmianki o umocnionej zakonnej strażnicy, zapewne jeszcze drewniono-ziemnej, pochodzą z roku 1277. Została ona zniszczona podczas najazdu Jaćwingów na ziemię chełmińską. Prawdopodobnie jeszcze pod koniec XIII wieku Krzyżacy rozpoczęli budowę murowanego zamku, siedziby wójta podległego bezpośrednio wielkiemu mistrzowi w Malborku.
                Zamek w Lipienku powstał na długim półwyspie wcinającym się w jezioro. Wznosił się kilka metrów ponad otaczające go podmokłe łąki i bagna. Dodatkowo od południa i zachodu otoczony był niewielką rzeczką, która zasilała zamkową fosę. Zamek właściwy, było to czteroskrzydłowe regularne założenie na planie prostokąta o wymiarach 33x39m. Z powodu późniejszych zniszczeń obecnie trudno odtworzyć jego dokładny wygląd. Wiadomo, że miał wewnętrzny dziedziniec a budynki były podpiwniczone. W narożniku płn-wsch usytuowana była kwadratowa wieża główna. Zamek posiadał międzymurze, ponieważ otoczony został zewnętrznym murem oporowym wzmocnionym skarpami. Mur był niewysoki i biegł wzdłuż sztucznie uformowanej krawędzi wzgórza, zbliżonego kształtem do kwadratu o długości boku 60m. Wjazd do zamku prowadził od wschodu od strony podzamcza obdzielonego szeroką fosą. Podzamcze posiadało własne mury obronne i budynek bramny od wschodu. Wjazd dodatkowo chroniła nawodniona fosa szeroka na 20m i głęboka na 4m. Wzdłuż dłuższych murów północnego i południowego znajdowały się budynki o charakterze gospodarczym.
                Zamek w Lipienku stanowił mocny punkt obronny państwa krzyżackiego. Przekonał się o tym król Władysław Łokietek, który jesienią roku 1330 wspierany wojskami węgierskimi i ruskimi próbował odbić ziemię dobrzyńską. Mimo szturmów i użycia maszyn oblężniczych  nie udało się zdobyć zamku, którego obroną dowodził komtur chełmiński Otto von Luterberg. Wskutek niemożności zrealizowania planów, król Władysław Łokietek zgodził się na warunki rozejmu zadawalając się jedynie zniszczeniem bliższej i dalszej okolicy.
                W roku 1410 po przegranej przez Zakon Krzyżacki bitwie pod Grunwaldem, zamek został zajęty przez wojska króla Władysława Jagiełłę. Poprzestano jedynie na zrabowaniu zapasów i jeszcze tego samego roku Polacy opuścili Lipienek. W rękach krzyżackich warownia pozostawała do wojny trzynastoletniej. Na mocy postanowień II pokoju toruńskiego z roku 1466 ziemia chełmińska powróciła do Polski, a Lipienek stał się siedzibą starostów. Dzieje zamku przez następne stulecia nie są zbyt dobrze znane,  jednak do końca XVI wieku pozostawał mającym spore znaczenie militarne obiektem.
                Kres świetności zamku w Lipienku nastąpił podczas wojny polsko-szwedzkiej zwanej „potopem” w roku 1659. Kilkukrotnie zdobywany został poważnie zniszczony i stracił swe walory obronne. W późniejszych latach był wykorzystywany jako obiekt gospodarczy. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 przestał być własnością królewskich starostów i pozbawiony opieki szybko popadł w ruinę.
                Obecnie położony na uboczu turystycznych szlaków obiekt sprawia wrażenie zapomnianego. Zwiedzenie zamkowych ruin utrudnia porastająca je gęsta roślinność. Z zamku właściwego zachowały się jedynie niewielkie relikty murów i kolebkowo sklepiona piwnica w jego wschodniej części. O wiele lepiej są czytelne pozostałości muru obwodowego i fosy. Być może jakieś fragmenty murów lub fundamentów zachowały się w ziemi i dzięki badaniom archeologicznym uda się je w przyszłości odsłonić i lepiej poznać historię i architekturę zamku.

************

Źródło ESKA Toruń News:

Ruiny zamku w kujawsko-pomorskim, które warto zobaczyć. Turyści rzadko tu trafiają

Na półwyspie w Lipienku, wśród pozostałości dawnego jeziora, kryją się ruiny jednej z najmniejszych, a zarazem najbardziej niezwykłych krzyżackich twierdz ziemi chełmińskiej. Zamek, którego początki sięgają końca XIII wieku, przez wieki pełnił rolę ważnego ośrodka administracyjnego i militarnego, będąc świadkiem licznych wojen i politycznych rozejmów. Choć dziś zachowały się jedynie fragmenty murów i piwnic, historia tego miejsca wciąż przyciąga badaczy oraz pasjonatów średniowiecza. Zamek w Lipienku był przez lata centrum administracyjnym ziemi chełmińskiej.

Na półwyspie otoczonym przez jezioro w Lipienku wznoszą się dziś ruiny jednej z najmniejszych krzyżackich twierdz na ziemi chełmińskiej. Miejsce to skrywa bogatą historię sięgającą jeszcze czasów wczesnopiastowskich, gdy funkcjonował tam gród drewniano-ziemny, znany już od X wieku. Po przejęciu tych terenów Krzyżacy wznieśli w jego miejscu własną warownię, którą w 1277 roku spalili Prusowie.

 W państwie krzyżackim

Nowy murowany zamek powstał między 1285 a 1325 rokiem i szybko stał się siedzibą komtura ziemi chełmińskiej. Po likwidacji komturii w połowie XIV wieku pełnił funkcję ośrodka administracyjnego, gdzie urząd sprawowali wójtowie podlegający bezpośrednio wielkiemu mistrzowi w Malborku. Właśnie tutaj w 1291 roku wydano przywilej lokacyjny dla Grudziądza.

Warownia uchodziła za wyjątkowo silną. Jej murów nie zdołał sforsować nawet król Władysław Łokietek w 1330 roku, mimo wsparcia wojsk węgierskich i litewskich. Ostatecznie w murach Lipienka zawarto wówczas rozejm z zakonem. Podczas wojny z 1410 roku zamek zajęły wojska króla Władysława Jagiełły, a rok później Krzyżacy pojmali tu rycerza Mikołaja z Ryńska, straconego później w Grudziądzu.

 Zamek w rękach królów polskich

Po II pokoju toruńskim w 1466 roku twierdza przeszła pod panowanie polskie i aż do połowy XVII wieku była siedzibą starostów, głównie z rodu Kostków. W okresie potopu szwedzkiego w 1659 roku zamek został niemal doszczętnie zniszczony i nigdy już nie został odbudowany. Dalsze zniszczenia przyniósł I rozbiór Polski, kiedy to zabudowania rozebrano, a teren włączono do folwarku. Faktycznie prusacy z ruin uczynili użyteczny obiekt gospodarczy, co okazało się korzystne.

 Współczesność

Badania konserwatorskie przeprowadzono w latach 60. XX wieku, a kolejne prace archeologiczne w 2018 roku. Do dziś zachowały się fragmenty murów, sklepiona piwnica przedzamcza oraz pozostałości kamiennego muru.

Sam zamek główny miał formę czteroskrzydłowego kasztelu na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 35 × 39 metrów. Posiadał dwie kondygnacje i poddasze magazynowe, a w narożu północno-wschodnim górowała wieża o boku 7,7 metra. Przedzamcze otoczone murem mieściło budynki gospodarcze: kuźnię, browar, gorzelnię, wozownię czy stodoły.

 Do dziś przetrwały jedynie nieliczne elementy tej średniowiecznej infrastruktury. Mimo to warto odwiedzić to tajemnicze miejsce.

Pokrzywno

 

POKRZYWNO - Ruiny Zamku Krzyżackiego Komturskiego z XIII w.

(woj.kuj.- pomorskie, pow.grudziądzki, gm.Gruta)

Pokrzywno. Niewielka wieś między Radzyniem Chełmińskim a Grudziądzem skrywa prawdziwy skarb ukryty w pokrzywach.

Na wzgórzu w Pokrzywnie wznoszą się ruiny dawnej warowni krzyżackiej, znanej niegdyś jako Engelsburg. Historia zamku sięga początków XIII wieku i związana jest z działalnością zakonu krzyżackiego oraz walkami o ziemię chełmińską. Przez wieki warownia przechodziła liczne przebudowy, pożary i zniszczenia, a dziś pozostaje w rękach prywatnych właścicieli, którzy zapowiadają jej odbudowę.

Stary i zapomniany zamek. Warto odwiedzić te ruiny

Na miejscu dawnego słowiańskiego grodu Copriven, przekazanego w 1222 roku biskupowi Chrystianowi, około 1230 roku osadzono Krzyżaków. Pierwsza warownia miała charakter drewniano-ziemny i nosiła nazwę Engelsberg - Mons Angelorum. Zgodnie z kroniką Piotra z Duisburga, już w 1239 roku stacjonowali tam bracia zakonni. W tym okresie rozpoczęto wznoszenie murowanego zamku komturskiego, którego pierwszym zwierzchnikiem był Henryk Brabantczyk. W kolejnych latach budowla pełniła rolę siedziby komturstwa, a wśród jej zarządców znalazł się m.in. Gunter von Schwarzburg Młodszy, pochodzący z rodu o silnych koneksjach zakonnych.

Przebudowa po Grunwaldzie

Podczas bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku zginął ówczesny komtur Burchard von Wobecke, a warownię zajęły wojska polskie, jednak już rok później powróciła pod władzę Krzyżaków. Na początku XV wieku zamek został zmodernizowany, podwyższono mury i dodano nowoczesne strzelnice.

W okresie wojny trzynastoletniej w 1454 roku został przejęty przez Związek Pruski, a na mocy drugiego pokoju toruńskiego w 1466 roku wraz z całą ziemią chełmińską włączony do Polski. W 1611 roku spłonął, a wkrótce potem, w latach 1626-1630, schronienie znalazły tam siostry norbertanki z Żukowa. Podczas potopu szwedzkiego zamek ponownie ucierpiał - został spalony, a kaplica sprofanowana, jako katolicka.

Od XVIII do XX wieku. Długa i zmienna historia

Po pierwszym rozbiorze, w 1784 roku, obiekt sprzedano osobie prywatnej, która przystąpiła do rozbiórki na materiał budowlany. Choć interwencja biskupa chełmińskiego powstrzymała całkowite zniszczenie, w 1789 roku runęło sklepienie kaplicy, co przyspieszyło degradację.

W XX wieku zamek został wpisany na listę zabytków (1934), jednak przebudowa drogi w 1965 roku spowodowała kolejne wyburzenia. Pierwsze zabezpieczenia ruin podjęto dopiero w 1967 roku.

Gotycki zamek założono na nieregularnym planie, składającym się z zamku wysokiego i dwóch przedzamczy. Do dziś przetrwały fragmenty murów obronnych, bramy, spichrz oraz część ścian głównego budynku.

Obecnie ruiny są własnością prywatną, a ich właściciel zapowiada odbudowę dawnej warowni.

Źródło:

https://torun.eska.pl/