Gmina Błonie k/Krośniewic
W gminie Błonie na świat przyszedł między innymi Gen. Władysław Anders i autor tej strony.
Błonie
Z początkiem 1867 roku na nowo podzielono powiat kutnowski w guberni warszawskiej na gminy wiejskie. To właśnie wtedy powołano gminę Błonie - odpowiednik współczesnej gminy Nowe Ostrowy. Według opisu z 1882 roku gmina Błonie należała do powiatu kutnowskiego w guberni warszawskiej. Należała do II okręgu sądowego w Krośniewicach. Do Kutna z siedziby gminy było 12 wiorst. W gminie funkcjonowały: cukrownia, rafineria, gorzelnia. Urząd Gminy znajdował się we wsi Ostrowy. W skład gminy wchodziły wsie (ukazowe): Bzówki, Grodno, Iwiczna, Lipiny, Nowa Wieś, Ostrowy, Perna, Pierowa Wola, Pomorzany, Szubina, Wołodrza. W 1973 roku powołano gminę Nowe Ostrowy.
Ostrowy Cukrownia
Miejscowość Ostrowy-Cukrownia (do 2009 Cukrownia-Ostrowy) jest to osada położona w województwie łódzkim, w powiecie kutnowskim, w gminie Nowe Ostrowy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa płockiego. Do 31 grudnia 2008 osada nosiła nazwę Cukrownia-Ostrowy.
Cukrownię „ Ostrowy’’ wybudowano w roku 1847. W latach 1870-1945 była własnością Warszawskiego Towarzystwa Fabryk Cukru. W 2. poł. XIX w. cukrownia i rafineria cukru były największym tego rodzaju zakładem na terenie Królestwa Polskiego. W 1882 r. została częściowo zniszczona przez pożar, odbudowana i rozbudowana przed 1900 r. Do najstarszych obiektów należą: dawna buraczarnia i komin z 1847 r., a także magazyny, budynek gospodarczy i administracyjny z końca XIX w. Fabryka poprzez specjalną bocznicę, wybudowaną na przełomie lat 80. I 90. XIX w., połączona została z linią kolejową oraz z linią kolejki wąskotorowej.
Dworzec kolejowy
Pod koniec okresu została wcielona do spółki "Krajowa Spółka Cukrowa". W 2007 roku została zlikwidowana.
Wielu pracowników zakładu zginęło od niemieckich bomb w 1939 r. oraz w obozach koncentracyjnych. Na cześć ich pamięci postawiono pomnik znajdujący się w pobliżu fabryki.
Pierwotnie Ostrowy należały do parafii Krośniewice, o czym świadczą zapiski jeszcze z XVI w. W 1847 r. Adam Rembieliński zbudował tutaj cukrownię, która po rozbudowie w latach 1855-1860 była największą cukrownią w Królestwie Polskim do końca XIX w. (przestała istnieć w 2007 r.). Jeszcze w XIX w. zbudowano przy cukrowni drewnianą kaplicę na werandzie (Żydzi to nazywali kuczką) na pierwszym piętrze, do której wchodziło się po drewnianych schodach. Były tam dwa piękne witraże. Posługę w niej pełnili księża dojeżdżający z Krośniewic.
20 VIII 1980 r. arcybiskup metropolita gnieźnieńsko-warszawski Stefan kard. Wyszyński, prymas Polski, ustanowił przy niej ośrodek duszpasterski, powierzając jego administrację ks. Stanisławowi Łubianowi. On to w 1983 r. rozpoczął przygotowania pod budowę kościoła. Dekretem z 12 V 1984 r. arcybiskup metropolita gnieźnieńsko-warszawski Józef kard. Glemp, prymas Polski, erygował parafię, która rozpoczęła działalność z dniem 1 VI 1984 r.
Prof. Jerzy Grochowski (1899-1980)
– dendrolog, urodził się w Ostrowach. Profesor Grochowski był wybitnym dydaktykiem i wychowawcą. Jego wykłady cechowały się bardzo wysokim poziomem, precyzją i pięknym językiem. Były wzorem dla innych. W 1973 roku, ukazało się jego wielkie dzieło: „Dendrometria”. Profesor był bardzo dobrym organizatorem, w związku z tym powierzono mu wiele odpowiedzialnych funkcji. W 1974 r. w 50-lecie działalności naukowej, dydaktyczno-wychowawczej i organizacyjnej prof. Grochowski otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Rolniczej w Warszawie (SGGW). Był odznaczony złotą odznaką honorową „Za usługi dla SGGW”, Medalem 10-lecia Polski Ludowej, Krzyżem Oficerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 18.03.1980r.,
w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. W październiku 1999 r. z okazji 100 rocznicy urodzin profesora Jerzego Grochowskiego została odsłonięta tablica pamiątkowa w Ostrowach.
Związki rodu Giertychów z Cukrownią Ostrowy
"Ojciec mój [Leopold Gertych – P.B.] pochodził z Poznania, gdzie ród nasz znany jest od roku 1568 roku i nazwisko dosyć rozpowszechnione” – pisał Franciszek (ojciec Jędrzeja Giertycha - Roman Giertych jest wnukiem Jędrzeja Giertycha, jednego z najbardziej skrajnych ideologów przedwojennej endecji Jędrzeja Giertycha, wieloletniego współpracownika Romana Dmowskiego). Członkowie rodziny Giertychów wywodzą swój ród od znanej jeszcze z XVI w. rodziny braci czeskich – Gertichius, powołując się na Powszechną Encyklopedię S. Orgelbranda. Dodatkowo Jędrzej Giertych utrzymywał, że jego pradziadek Ferdynand uczestniczył w Wiośnie Ludów w Poznaniu, za co został nawet osadzony w więzieniu. Trudno powiedzieć czy tak rzeczywiście było, bo poza rodzinnymi przypuszczeniami Franciszka i Jędrzeja Giertychów, brakuje na to dowodów, a nazwisko które noszą do dziś jest dosyć popularne w Wielkopolsce i na Kujawach. Faktem jest, że Leopold Gertych (bo takiej pisowni tego nazwiska używała rodzina jeszcze na początku XX wieku) urodził się w 1840 roku w Poznaniu, i był najmłodszym synem Ferdynanda administratora dóbr Mielżyńskich, a później właściciela folwarku Zagaje w powiecie Obornickim, który miał stracić w wyniku zaangażowania właśnie w wydarzenia Wiosny Ludów.
Leopold miał trzech braci (Franciszek, Hieronim, Józef) oraz cztery siostry (Maria, Teofila, Balbina i Joanna). Już zapewne na początku lat 60-tych XIX w., opuścił stolicę Wielkopolski. Pracował w Niemczech a następnie przeniósł się do Królestwa Polskiego. Osiadł w Ostrowach, a dokładnie w osadzie robotniczej Cukrownia Ostrowy, w ówczesnym powiecie kutnowskim, gm. Błonie, parafia Krośniewice (dziś województwo Mazowieckie). Nie trudno domyślić się dlaczego młody poznaniak z nowoczesnego na owe czasy miasta przeniósł się do biednego Królestwa Polskiego i to na prowincję, gdzie mieszczanie raczej nie mieli zbytnich możliwości rozwoju i szans na karierę.
Leopold był piśmiennym robotnikiem, dokładnie maszynistą, a więc w owym czasie należał do „arystokracji robotniczej”, tak bardzo potrzebnej wykwalifikowanej siły robotniczej w ciągle rozwijającym się i kulejącym przemyśle Królestwa Polskiego. Ze słynnego „Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, dowiadujemy się, że Ostrowy położone były przy linii kolejowej Warszawa – Bydgoszcz, a od tej linii biegła bocznica kolejowa łącząca ją z zakładem cukrowniczym.
Cukrownia Ostrowy, została wybudowana w 1848 roku przez samego Kronnenberga i był to największy zakład tego typu w zaborze rosyjskim (W 1880 roku zatrudnionych w niej było 1056 robotników). Leopold Gertych mógł więc pracować jako maszynista lokomotywy, ale bardziej prawdopodobne jest to, że pracował przy szeroko pojętej obsłudze maszyn parowych zainstalowanych w cukrowni, bo takich robotników nazywano również w tym czasie, ale i obecnie maszynistami. Za drugą możliwością przemawia późniejsza kariera (jeżeli o takiej możemy mówić) Leopolda. W Ostrowach założył rodzinę, żeniąc się z Ludwiką Marią Gejlert, pochodzącą właśnie z Krośniewic. Rodzina Gejlertów związana była z właścicielami dóbr Krośniewickich. W tym czasie byli to Rembalińscy i to właśnie w ich pałacu w Błoniu Ernest Gejlert ojciec Ludwiki pełnił funkcję szefera, czyli urzędnika skarbowego lub celnego. Jego żoną była Joanna Trybel. Tryblowie była to szlachecka rodzinna wywodząca się ze Śląska
Franciszek Giertych urodził się o godz. 11 w nocy, 27/9 października 1868 roku i nadano mu następujące imiona: Franciszek Ernest.
Ciekawą kwestią jest fakt pewnego awansu społecznego rodzinny, a może raczej pozycji rodziny Giertychów. Przy spisywaniu bowiem aktu urodzenia siostry Ludwiki Giertych – Otylii, obecni przy tym byli parafialny organista i oberżysta, natomiast już na- dokumencie Franciszka widnieje podpis Juliana Mioduszewskiego arendarza Dóbr Krośniewickich, a wcześniej krótko burmistrza Krośniewic. Trudno ustalić kiedy zapewne tuż po narodzinach Franciszka rodzina Leopolda przenosi się na Ukrainę dokładnie do powiatu lipowskiego guberni kijowskiej. Zapewne za namową brata Józefa, który pracował w cukrowni w Korninie guberni kijowskiej.
************************
"Andersówka"
W Błoniach w krośniewickiej rządcówce 11 sierpnia 1892 r. przyszedł na świat Władysław Anders, późniejszy legendarny dowódca 2. Korpusu Wojska Polskiego, zwycięzca spod Monte Cassino. Jego ojciec, Albert Anders, pełnił wówczas funkcje administratora majątku właściciela krośniewickich dóbr, Konstantego Rembielinskiego. W 1903 r. rodzina Andersów wyprowadziła sie do Taurogów na Litwie. Jeszcze w Krośniewicach Władysław Anders rozpoczął naukę w szkole prywatnej. Tu również narodziła sie jego miłość do koni i hippiki (pasja jego ojca była hodowla koni). Jeździectwo uprawiał potem wyczynowo, a w 1925 r., podczas międzynarodowych zawodów hippicznych w Nicei, był kierownikiem polskiej ekipy, która zdobyła Puchar Narodów w konkurencji zespołowej oraz trzy nagrody indywidualne. W XIX-wiecznym neoklasycystycznym dworku, powszechnie nazywanym "Andersówka", dziś mieszczą sie mieszkania lokatorskie. W jednym z pomieszczeń planuje się utworzenie izby pamięci poświeconej wybitnemu mieszkańcowi dawnej rządcówki. Na razie jednak atrakcją jest tylko pamiątkowa tablica wmurowana w ścianie budynku, przypomina ona o Krośniewickich korzeniach gen. Władysława Andersa.
Władysław Anders urodził się w rodzinie ewangelików, mama i tato byli z pochodzenia Niemcami i wyznawcami akurat tej religii. W pobliżu kościół ewangelicko-augsburski znajdował się tylko w Chodczu, gdzie można było ochrzcić chłopca. Miało ono miejsce 20 listopada 1892 roku. W tym to dniu, o piątej po południu, zostało ochrzczone dziecko o imieniu Władysław, syn Wilhelminy i Fryderyka Andersa, administratora majątku w Błoniu koło Krośniewic, co zostało zapisane księgach parafii ewangelicko-augsburskiej w Chodczu. Tym samym gen. Władysław Anders - nieświadomie wpisał się w historię gminy Błonie jak i miasta Chodecz.
Foto: Kościół ewangelicki w Chodczu , gdzie dokonano ceremonii chrztu Generała. Obok znajdowały się również budynki parafialne - m.in. plebania oraz sad i ogród. Po II wojnie zamieniony przez władzę ludową na magazyn zbożowy a pod koniec l.70 cz. wyburzony z przeznaczeniem na dom kultury . Budowę prowadzono przez l.80-te XX w. Obiektu domu kultury i biblioteki nigdy nie dokończono . W l.90 działki na tym terenie sprzedano na przetargu publicznym . Obecnie obiekty handlowe/nowe/oraz mieszkalne p. Tadeusza Walczaka i innych osób . We wnętrzach tego obiektu znajdowała się u góry galeria . Ściany kościoła zdobiły kolorowe freski i posadzki . Obiekt znajdował się przy obecnej ul. Waryńskiego . Przy Al. Zwycięstwa do dnia dzisiejszego jest nadal czynny cmentarz protestancki na którym spoczywa wielu znamienitych w przeszłości chodeczan /m.in.Emma Keller i Stella Pasławska / .
Gen. Władysław Anders - Biogram
Władysław Anders (1892-1970) - polski generał z okresu II wojny światowej, wybitny dowódca 2. Korpusu Polskiego, uczestnik kampanii włoskiej i bitwy pod Monte Cassino. Sprawował również funkcję Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Urodził się 11 sierpnia 1892 roku w Błoniu, w okolicy Kutna. Jego ojcem był Albert Anders, z zawodu agronom, matką Elżbieta, z domu Tauchert. Władysław miał trzech braci. Edukację na poziomie średnim zakończył w Warszawie. W 1911 roku wyjeżdża do Rygi, aby tam studiować na wydziale politechniki. Angażuje się w działalność Korporacji Akademickiej Arkonia. W 1913 roku zostaje powołany do armii carskiej i rozpoczyna służbę w wojsku rosyjskim, służąc w kawalerii. Udaje mu się ukończyć szkołę oficerów rezerwy. Po wybuchu I wojny światowej walczy w stopniu porucznika w armii carskiej. Podczas wojny zostaje trzykrotnie ranny, za co odznaczono go Krzyżem Św. Jerzego. Następnie, w 1917 roku, kończy kurs Akademii Sztabu w Petersburgu, co umożliwia mu objęcie stanowiska szefa sztabu 7. Dywizji Piechoty. Po utworzeniu I Korpusu Polskiego zgłasza się tam na ochotnika, wkrótce po tym formuje 1. Pułk Ułanów Krechowieckich. W latach 1917-18 jest szefem sztabu 1. dywizji strzelców. W powojennej Polsce postanawia zgłosić się do Wojska Polskiego. Zostaje szefem sztabu Armii Wielkopolskiej i walczy w powstaniu wielkopolskim ma przełomie 1918 i 1919 roku. W okresie wojny polsko-bolszewickiej jest dowódcą 15. Pułku Ułanów Poznańskich. W trakcie trwania działań bojowych żołnierze Andersa przebywają trudny szlak wiodący m.in. przez Mińsk, Bobrujsk zdobyty 28 sierpnia 1919 roku i wreszcie okolice Iwachnowicz, gdzie 29 lipca ranny zostaje dowódca 15. Pułku Ułanów Poznańskich. Następnie żołnierze Andersa biorą udział w pościgu za jednostkami bolszewickimi, zajmując chociażby Mińsk. 16 stycznia 1921 roku następuje tryumfalny powrót do Poznania, ponownie pod wodzą Andersa, który do jednostki wrócił kilka miesięcy wcześniej. W październiku 1921 zostaje on skierowany na studia w Ecole Superieure de Guerre w Paryżu, które kończy dwa lata później. W Paryżu odbywa również staż w jednostce frontowej. W 1924 roku powraca do Polski i zostaje dyrektorem nauk na kursie dla wyższych dowódców w Warszawie. 1 grudnia 1924 roku otrzymuje nominację do stopnia pułkownika. Rok później kieruje ekipą jeździecką, której udało się zwyciężyć na zawodach w Nicei. W 1925 roku zostaje komendantem Warszawy, a w 1926 szefem sztabu w Generalnym Inspektoracie Kawalerii. W trakcie zamachu majowego kieruje siłami rządowymi i opowiada się przeciwko Piłsudskiemu. W 1928 roku Anders zostaje dowódcą Kresowej Brygady Kawalerii, a w 1937 roku Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. Ostatnią z wymienionych funkcji pełni w czasie wybuchu II wojny światowej. 1 stycznia 1934 roku zostaje awansowany do stopnia generała brygady.
Podczas kampanii wrześniowej najpierw dowodzi Garnizonem Baranowicze. Następnie gen. Tadeusz Kutrzeba wydaje Andersowi rozkaz obrony fragmentu Puszczy Kampinoskiej, jednakże ten odmawia. 12 września obejmuje dowództwo nad Grupą Operacyjną Kawalerii. Stoczył bój pod Tomaszowem. 29 września, raniony, dostaje się do radzieckiej niewoli. Początkowo więziono go we Lwowie. W lutym 1940 roku został wywieziony do Moskwy, gdzie umieszczono go na Łubiance. Sowietom nie udało się złamanie Andersa, który, mimo wielokrotnie ponawianych prób namówienia go, nie zdecydował się na wstąpienie do Armii Czerwonej. 4 sierpnia 1941 roku, na podstawie porozumienia polsko-sowieckiego, Anders zostaje zwolniony. Układ Sikorski-Majski podpisany 30 lipca w Londynie przewidywał także tworzenie polskich jednostek wojskowych na terenie Związku Radzieckiego. W dniu zwolnienia mianowano Andersa naczelnym dowódcą Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. 11 sierpnia uzyskał stopień generała dywizji. Anders przystępuje teraz do organizowania polskich jednostek. Warunki ku temu są wysoce niesprzyjające, co związane jest z nieprzychylną polityką sojusznika radzieckiego. Polak musi borykać się z kłopotami organizacyjnymi, żywieniowymi i zaopatrzeniowymi, co zmusza go do podjęcia starać o ewakuację sił polskich z terytorium Związku Radzieckiego. Na początku 1942 roku prowadzi również rozmowy z władzami radzieckimi, poruszając problem zaginięcia polskich oficerów aresztowanych w 1939 roku przez Sowietów. Satysfakcjonujących wyjaśnień nie dostaje, a sprawa rozwiązuje się w kwietniu 1943 roku, gdy niemieckie radio podaje informacje o znalezieniu polskich grobów na terenie Lasku Katyńskiego. Anders, pod presją Józefa Stalina i rządu sowieckiego, decyduje się wiosną 1942 roku na ewakuację swoich wojsk do Iranu. Po wyprowadzeniu żołnierzy i blisko 20 tys. ludności cywilnej 12 września 1942 roku Anders obejmuje stanowisko dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie.
Na Bliskim Wschodzie, znudzony chyba przestojem na froncie i brakiem militarnych działań jego jednostki, coraz mocniej angażuje się w działalność polityczną. Daje się poznać jako przeciwnik gen. Władysława Sikorskiego, który sprawuje w tym czasie stanowisko premiera Rządu Emigracyjnego. Konflikt i narastający w szeregach Armii Polskiej na Wschodzie niepokój są w 1943 roku przyczyną czerwcowej wizyty Sikorskiego u Andersa. Niestety, kończy się ona tragedią, ponieważ podczas powrotu premier ginie w katastrofie lotniczej. 19 sierpnia Anders zostaje mianowany dowódcą 2. Korpusu Polskiego. Wraz z jednostką ma wziąć udział w kampanii włoskiej, walcząc w szeregach brytyjskiej armii. Po przybyciu na Półwysep Apeniński Polacy pod wodzą Władysława Andersa staczają m.in. bitwę pod Monte Cassino (w maju 1944 roku), a następnie biją się pod Ankoną, na linii Gotów i wreszcie zdobywają Bolonię. Tymczasem dowódca 2. Korpusu Polskiego coraz częście przebywa w Londynie, gdzie mocno angażuje się w wydarzenia polityczne. Staje się zdecydowanym przeciwnikiem polityki lansowanej przez Stanisława Mikołajczyka. Szczególne emocje wzbudza u Andersa fakt przegrywania sprawy Kresów Wschodnich przez polskich dyplomatów. Zmianę na stanowisku premiera przyjmuje z zadowoleniem. Od tej pory jego krytyka przenosi się przede wszystkim na sojuszników zachodnich. W 1945 roku, po konferencji jałtańskiej, dochodzi do dramatycznego spotkania między Andersem a Winstonem Churchillem, premierem brytyjskim. Polak ostro krytykuje ustalenia konferencji i wyraża myśl, iż lepiej by było, gdyby w formowanym Rządzie Tymczasowym znaleźli się sami komuniści, ponieważ wtedy świat dowiedziałby się o ich intencjach. Churchill z kolei atakuje Andersa za jego nieprzejednaną postawę i stwierdza, iż żołnierze 2. Korpusu Polskiego nie są mu już potrzebni. Od 26 lutego do 21 czerwca 1945 roku Anders pełni funkcję Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Polskich Sił Zbrojnych. W 1946 roku zostaje Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Niestety, powojenne władze pozbawiły gen. Andersa obywatelstwa polskiego, co spowodowało, iż zamieszkał on w Londynie. Wprawdzie proponowano mu wstąpienie do Armii Czerwonej, ale Anders propozycję odrzucił. W międzyczasie sprawował jeszcze funkcje wiceprezydenta RP na uchodźstwie i przewodniczącego Skarbu Narodowego. W 1954 roku wszedł w skład Rady Trzech. 16 maja 1954 roku otrzymał awans do stopnia generała broni. Zmarł 12 maja 1970 roku w Londynie. Zgodnie z życzeniem został pochowany u boku swoich żołnierzy na cmentarzu w Monte Cassino. Władysław Anders pozostawił po sobie pamiętniki "Bez ostatniego rozdziału" z lat 1939-46.
Odznaczenia:
- Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- 4-krotnie Krzyż Walecznych
- 4-krotnie Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż Niepodległości
- Order Łaźni
- Legion of Merit
- Order Orla Białego
Źródło: http://www.sww.w.szu.pl/index.php?id=biografia_wladyslaw_anders
Linki:
1. https://www.facebook.com/pages/W%C5%82adys%C5%82aw-Anders/354204037995328?ref=profile
2. http://dzieje.pl/postacie/w%C5%82adys%C5%82aw-anders-1892-1970
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz